Om ongeveer 10.30 uur in de ochtend van 8 juli, slechts enkele minuten voordat een Russische raket insloeg in het belangrijkste ziekenhuis voor kinderen in Kiev, wachtte de 4-jarige Dima Dorontsov op zijn laatste dosis chemotherapie op de afdeling oncologie met zijn moeder Viktoria Zavoloka ernaast.

Hij heeft een groot deel van zijn leven in ziekenhuizen doorgebracht. Na bijna twee jaar buikkanker te hebben behandeld in het moderne Okhmatdyt-ziekenhuis, noemde hij het zijn thuis. De meeste van de ongeveer 15 andere kinderen om hem heen waren al aangesloten op hun medicijndispensers, waardoor langzaam levensreddende chemicaliën in hun bloed vrijkwamen.

Toen hoorden ze in de verte het eerste geluid van een explosie van Ruslands laatste massale spervuur van raketaanvallen gericht op Kiev en andere Oekraïense steden, waarbij 33 doden en 121 gewonden vielen, vertelde Zavoloka aan de Kyiv Independent. Toen, zei ze, hoorden ze een dichterbij gelegen knal die autoalarmen in de buurt deed afgaan.

Een andere treffer in de buurt zorgde voor een huivering door de ramen, net nadat verpleegsters de ouders hadden gevraagd om de kinderen aan te kleden die nog steeds in ochtendshorts en pyjama’s waren. Dima en andere patiënten die konden lopen, verplaatsten zich met hun verzorgers naar de gangen.

“Daarna slaagde het afdelingshoofd er alleen in om te zeggen – ‘laten we de kinderen loskoppelen en naar het asiel gaan’ – en de belangrijkste hit gebeurde,” zei Zavoloka.

“Alles schudde. Kinderen begonnen te schreeuwen. Sommigen begonnen te huilen. De ramen waren eruit geblazen,” zei ze.

Terwijl de verpleegsters zich haastten om alle kinderen uit de medicijndispensers te halen, pakte Zavoloka wat water voor Dima, zijn documenten en twee kleine dekens. Ze namen de trap naar beneden naar de ondergrondse verdieping met de andere patiënten. Zavoloka herinnert zich hoe eng het was om gebroken glas en rook te zien en het geluid van sirenes te horen.

Rustige wijk Kyiv getroffen door een massale Russische aanval

“Het was donker, benauwd, er was overal stof,” zei ze. Maar het engste voor haar was het bloed dat ze op de vloer zag toen ze naar beneden liepen.

“Je kon zien dat iemand daar bloedend had gelopen en de voetstappen van mensen hadden het bloed besmeurd,” zei ze.

Beneden zaten meer dan honderd mensen opeengepakt in een ondergronds deel van het ziekenhuis. Bange kinderen huilden samen met verzorgers, artsen, verpleegsters en bezoekers. Het was moeilijk om door de rook heen te ademen, want een vrouwenstem bleef hen alarmeren via luidsprekers: “Let op, er is brand uitgebroken in het gebouw.”

“Ik kon de angst in Dima’s ogen zien, maar hij gedroeg zich zo goed, huilde niet,” zei Zavoloka.

Kinderen die voor kanker worden behandeld, moeten normaal gesproken contact met andere mensen vermijden, omdat hun immuunsysteem door de behandeling ernstig verzwakt is. Met uitzondering van immobiele kinderen, die volgens Zavoloka direct na de staking direct naar buiten werden gedragen, verzamelden de meeste kankerpatiënten zich in de ondergrondse gang, blootgesteld aan meer menselijk contact dan velen van hen in maanden hebben gezien.

Uit angst dat wachten op een nieuwe mogelijke staking in een menigte gevaarlijker zou zijn voor kinderen dan naar buiten gaan, besloten ouders en verpleegkundigen van de kankerafdeling te proberen ergens anders heen te gaan.

Pas enkele minuten later, toen ze buiten langs de muren van het ziekenhuis zaten met andere patiënten en veel ambulances, politie en brandweerlieden langs hen zagen rennen naar een grote rookkolom, begon Zavoloka te begrijpen wat er was gebeurd.

“Ten eerste dachten we allemaal dat de raket was onderschept en dat het puin ergens op het (ziekenhuis)grondgebied viel,” zei ze. Eenmaal buiten, toen hun mobiele telefoons weer verbinding maakten met telecommunicatienetwerken, begonnen mobiele telefoons overal om haar heen “als een gek te rinkelen”.

Kort daarna werden de kinderen die een kankerbehandeling ondergingen naar een recent gebouwde schuilkelder geleid.

“Daar begin je te ontspannen, probeer je niet te huilen en beantwoord je alle berichten,” zei Zavoloka.

Het luchtalarm was toen al afgelopen. Sommige ouders gingen terug naar de kankerafdeling om de benodigdheden voor de kinderen te pakken, zoals telefoons en medicijnen.

Hoe Rusland door de luchtverdediging van Oekraïne brak om het kinderziekenhuis van Kiev aan te vallen

Zavoloka nam de taak op zich om het bloed van het been te vegen van een meisje genaamd Kira, wiens moeder was teruggegaan om haar medicijnen te pakken. Kira was een van de zwakkere patiënten op de afdeling, gewond door de glasscherven van het raam in haar bed toen haar arts haar infuus loskoppelde op het moment van de impact.

“Je zit bij dit kind, veegt haar bloed af en denkt: ‘Waarom? Waarom moest het onze kinderen overkomen, die toch elke dag vechten voor hun leven?” Zei Zavoloka.

Hoewel ze daarna haar handen afveegde, zei Zavoloka dat de geur van bloed in haar neus bleef steken totdat ze laat in de avond met Dima thuiskwam.

Maar sommige van de Okhmatdyt-patiënten zoals Dima en Kira, die midden in een complexe behandeling zaten, konden niet zomaar evacueren uit het meest geavanceerde kinderziekenhuis in Oekraïne, zelfs niet nadat het door Rusland was gebombardeerd, uit angst voor de snelle verslechtering van hun toestand zonder de juiste medicatie.

Dit is de reden waarom de artsen en verpleegkundigen door de rook en het stof rond de overgebleven faciliteiten van het ziekenhuis klauterden om de meest essentiële medicijnen en medische apparatuur te vinden. Een voor een sleepten ze de spullen naar het asiel en begonnen Kira en andere kritieke patiënten aan te sluiten op medicijndispensers.

Destijds zei Zavoloka dat zij en andere ouders nog steeds hoopten snel terug te keren naar de afdeling.

“We hadden de schade toen nog niet met eigen ogen gezien en wisten niet dat de helft van het toxicologische gebouw uit elkaar was geblazen, samen met de ramen rondom,” zei ze.

Toen ze weer internetverbinding op hun mobiele telefoons kregen, hoorden ze de omvang van de schade van foto’s op Telegram en Oekraïense nieuwsuitzendingen. In tegenstelling tot een ouder gebouw van het ziekenhuis dat gedeeltelijk instortte, leed het nieuwe gebouw met de kankerafdeling aan gebroken ramen en schade aan de gevel, maar de structuur bleef intact.

Gelukkig voor Dima, die na de staking ook was aangesloten op de drugsdispenser in het asiel om zijn laatste dosis chemicaliën in de huidige behandelingsronde te krijgen, mocht hij daarna naar huis.

Rond 16.00 uur die dag werden Dima en zijn moeder opgehaald door Dima’s vader die urenlang in de auto van een buurman vanuit hun dorp in de oblast Zjytomyr reed.

Dima was een van de 465 kinderen die tijdelijk uit Okhmatdyt werden ontslagen. Volgens een verklaring van het Oekraïense ministerie van Volksgezondheid werden in de nasleep van de aanval 94 kinderen met spoed overgebracht naar andere ziekenhuizen in Kiev. Nog eens 68 patiënten verbleven in Okhmatdyt voor verdere behandeling.

‘Ik wil dat Russen het op hun eigen huid voelen’: schok, woede op de plaats van de aanval op het kinderziekenhuis

Op 10 juli stierf een jongen in een van de ziekenhuizen van Kiev nadat hij was geëvacueerd van de intensive care van Okhmatdyt, aldus de Oekraïense minister van Volksgezondheid Viktor Lyashko.

Dagen later, in het comfort van hun huis, geleidelijk in het reine komend met de schokkende ervaring, is Zavoloka angstig op zoek naar opties om Dima’s behandeling voort te zetten, net als veel andere ouders van Okhmatdyt-patiënten.

“Het is onduidelijk wanneer Okhmatdyt zal worden hersteld”, vertelde ze de Kyiv Independent in een telefonisch interview terwijl Dima’s vrolijke kreten op de achtergrond klonken.

“Hij kan zich volgende week maandag slecht gaan voelen, en misschien moeten we zelf uitzoeken waar we hem kunnen behandelen,” zei ze.

Zavoloka werd gecontacteerd door de Oekraïense liefdadigheidsstichting Tabletochki, die consequent dure medicijnen leverde voor Dima, evenals vele andere kinderen met kanker die in Okhmatdyt werden behandeld.

“We blijven hen helpen zoals gewoonlijk”, zegt Yuliya Nohovitsyna, de vertegenwoordiger van de stichting. “Net als voorheen kopen we niet-beschikbare medicijnen, betalen we voor diagnostische tests, kopen we speciale voeding en huisvesten we gezinnen uit andere steden in gehuurde appartementen.”

Zoals ze zei in een verklaring voor de Kyiv Independent, staat de stichting in contact met Okhmatdyt-artsen, andere ziekenhuizen die nu hun patiënten opvangen en de ouders van de patiënt over de mogelijkheid om de kinderen naar het buitenland te evacueren voor verdere behandeling.

Verzoeken van ouders voor behandeling in het buitenland voor hun kinderen via het SAFER Ukraine Initiative zijn de afgelopen dagen sterk gestegen, aldus Nohovitsyna.

Maar Zavoloka hoopt mogelijkheden te vinden om Dima te blijven behandelen in Oekraïne, waar hij gelukkig speelt met zijn oudere zus en jongere broer sinds hij na de aanval naar huis terugkeerde en zijn familieleden vertelde dat hij “het bloed en de raket zag”.

“Het lijkt erop dat hij er geen last van had, maar hij begrijpt en onthoudt alles. Nu is hij dolblij dat de dokter hem naar huis heeft laten gaan en wordt hij erdoor afgeleid”, zei Zavoloka.

Maar tussen de gesprekken met Dima’s arts door, de communicatie met de ouders van andere kinderen die voor kanker worden behandeld en de verantwoordelijkheid om voor al haar drie kinderen te zorgen, blijft Zavoloka terugdenken aan het moment dat de Russische raket insloeg op het Okhmatdyt-ziekenhuisterrein.

“Ik vraag me voortdurend af wat er had kunnen gebeuren als die raket slechts 50 meter dichter bij het nieuwe gebouw was ingeslagen”, zei ze, verwijzend naar het hoofdcomplex van het ziekenhuis.

“Zouden we dan geluk hebben? Zou Dima daarna nog kunnen lopen en zouden mijn andere kinderen hun moeder ooit nog terugzien?”